(CTTĐTBP) - Trong bối cảnh nguồn vaccine trên thế giới tiếp tục khan hiếm nghiêm trọng, Việt Nam đã triển khai chiến dịch ngoại giao vaccine hết sức khẩn trương, toàn diện, quyết liệt và các nỗ lực này đã đem lại kết quả bước đầu, hướng tới mục tiêu có vaccine nhiều nhất, nhanh nhất để tiêm chủng cho nhân dân.

Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ

Trả lời phỏng vấn báo chí, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ nhấn mạnh, ngoại giao vaccine được xác định là một mũi nhọn để thực hiện chiến lược trên, trong bối cảnh nguồn vaccine trên thế giới sẽ tiếp tục là vấn đề cấp bách ở tầm toàn cầu, không chỉ đối với Việt Nam.

Thứ trưởng đánh giá như thế nào về tình trạng khan hiếm vaccine toàn cầu hiện nay?

Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ: Trong bức tranh dịch bệnh phức tạp trên toàn cầu và khu vực, cộng đồng quốc tế đánh giá Việt Nam về cơ bản vẫn kiểm soát dịch tốt. Việt Nam là nước đông dân thứ 15 trên thế giới, nhưng là 1 trong số 10 nước có số ca mắc, tử vong trên một triệu dân thấp nhất trên thế giới. Song, lãnh đạo Đảng, Nhà nước cũng xác định phòng chống dịch bệnh là câu chuyện lâu dài và tình hình còn diễn biến phức tạp. Trong khi đó, nguồn vaccine trên thế giới tiếp tục khan hiếm nghiêm trọng, nhất là trong năm 2021 và sẽ tiếp tục là vấn đề cấp bách ở tầm toàn cầu, không chỉ đối với Việt Nam.

Trong 6 tháng đầu năm 2021, thế giới mới sản xuất được 4,5 tỷ liều vaccine, so với 10 tỷ liều cần thiết để đạt miễn dịch cộng đồng. Tiến trình thực hiện các cam kết và bàn giao vaccine cũng được triển khai khá chậm. Bên cạnh đó, tình trạng bất bình đẳng trong tiếp cận nguồn vaccine cũng làm gia tăng sự khan hiếm vaccine với nhiều quốc gia.

Tình trạng khan hiếm vaccine nghiêm trọng như vậy là do 3 nguyên nhân: Sản xuất, cung ứng chỉ tập trung vào một số nước phát triển, không theo kịp nhu cầu gia tăng đột biến trên toàn cầu; nhiều nước phát triển thực thi chính sách tích trữ quá mức so với nhu cầu; do ảnh hưởng đứt gãy chuỗi cung ứng trên diện rộng nguyên nhiên liệu, sản xuất vaccine, cùng với quá trình chuyển giao công nghệ mất nhiều thời gian.

Ngoại giao vaccine là giải pháp vừa có ý nghĩa cấp bách, vừa lâu dài, nhằm bảo đảm nguồn vaccine để bảo vệ sức khỏe nhân dân, đồng thời tạo điều kiện khôi phục các hoạt động kinh tế, sản xuất, kinh doanh bình thường, nhất là trong tình hình thiếu hụt vaccine và tiếp cận bất bình đẳng về vaccine trên toàn cầu như hiện nay.

Đẩy mạnh vận động ngoại giao liên tục

Vậy chúng ta đã nỗ lực thế nào để tìm kiếm các nguồn vaccine để tiêm cho người dân?

Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ: Ngay từ khi dịch bùng phát, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo quốc gia về phòng, chống dịch COVID-19 đã sớm dự báo, chỉ đạo toàn diện công tác phòng, chống dịch, trong đó có triển khai chiến lược vaccine. Theo đó, ngoại giao vaccine được xác định là một mũi nhọn. Ngoại giao vaccine thực chất là việc tranh thủ các mối quan hệ song phương và đa phương thông qua các tổ chức quốc tế để tăng cường tiếp cận vaccine cho người dân.

Đến nay, chiến lược vaccine và ngoại giao vaccine được triển khai rất quyết liệt, bài bản ở các cấp, đặc biệt ở cấp cao. Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội và đặc biệt là Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã quan tâm, chỉ đạo và tham gia trực tiếp rất quyết liệt, không câu nệ hình thức, ngoại giao song phương hay đa phương, điện đàm hay viết thư cho lãnh đạo các nước, lãnh đạo các tổ chức quốc tế như WHO, các doanh nghiệp sản xuất vaccine…

Thủ tướng Chính phủ cũng đã chỉ đạo quyết liệt Bộ Y tế, Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành liên quan cùng với hơn 90 cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài vào cuộc. Tính tới nay, lãnh đạo cấp cao, lãnh đạo Bộ Ngoại giao, Bộ Y tế, các đại sứ ta tại các nước đã thực hiện hàng trăm cuộc làm việc, trao đổi, tranh thủ tiếp cận các nguồn vaccine từ các quốc gia. Không có cuộc làm việc đối ngoại nào không đề cập đến hợp tác về vaccine cũng như tiếp cận nguồn vaccine của các đối tác.

Kết quả, cơ chế COVAX đã chuyển cho Việt Nam 2,6 triệu liều và cam kết dành ưu tiên hơn cho Việt Nam trong các đợt phân bổ tiếp theo, chuyển ngay cho ta 2 triệu liều vaccine Moderna do Mỹ cung cấp thông qua cơ chế COVAX ngay trong ngày 10/7 tới. Trung Quốc đã viện trợ 500.000 liều vaccine và sẽ xem xét viện trợ thêm trong thời gian tới. Nga đã tặng ta 1.000 liều và đồng ý cung cấp cho Việt Nam tối đa 20 triệu liều vaccine Spunik trong năm 2021, đồng thời hợp tác với Công ty VABIOTECH để đóng gói, chuyển giao công nghệ vaccine tại Việt Nam từ tháng 7/2021.

Nhật Bản đã viện trợ cho ta 2 triệu liều vaccine, trong đó 1 triệu liều đã chuyển đến Hà Nội ngày 16/6, 400.000 liều đã đến Thành phố Hồ Chí Minh ngày 2/7. Nhật cũng sẵn sàng hợp tác với các doanh nghiệp Việt Nam về thử nghiệm lâm sàng, chuyển giao và bán công nghệ sản xuất vaccine.

Bên cạnh đó, Mỹ cũng đưa Việt Nam vào danh sách ưu tiên nhận viện trợ vaccine trong tổng số 80 triệu liều mà nước này cam kết viện trợ cho cơ chế COVAX… Ngoài ra, Cuba, Anh, Đức, Australia, Ấn Độ và một số nước khác cũng có những cam kết cụ thể với Việt Nam.

Không chỉ ở kênh song phương, chúng ta cũng tham gia tích cực vào “ngoại giao vaccine” ở kênh đa phương, kêu gọi cộng đồng quốc tế có những giải pháp đối với bất bình đẳng vaccine và khan hiếm vaccine. Tại Hội nghị thượng đỉnh giữa Đảng Cộng sản Trung Quốc với các chính đảng trên thế giới tối 6/7, Tổng Bí Thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh nhiệm vụ cấp bách hiện nay là bảo vệ hạnh phúc nhân dân, sớm đẩy lùi đại dịch COVID-19.

Tại Phiên thảo luận cấp cao của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, hay Hội nghị tương lai châu Á, Hội nghị thượng đỉnh đối tác vì tăng trưởng xanh và mục tiêu toàn cầu 2030 (P4G), Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đều nêu bật tầm quan trọng của cộng đồng quốc tế chung tay sớm giải quyết vấn đề thiếu hụt vaccine, bảo đảm phân bổ công bằng vaccine cho các nước đang phát triển và kém phát triển. Chúng ta cũng đóng góp 500.000 USD vào quỹ vaccine toàn cầu, được thế giới đánh giá cao.

Trong tình hình khan hiếm trầm trọng nguồn cung vaccine trên toàn cầu, với nỗ lực của cả hệ thống chính trị, trực tiếp là của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Bộ Y tế, Bộ Ngoại giao và các bộ, ngành chức năng, sự vào cuộc của các đại sứ, trưởng cơ quan đại diện ở nước ngoài, chúng ta đã đạt được kết quả quan trọng bước đầu. Khả năng đạt được mục tiêu có được 10 triệu liều vaccine trong tháng 7 và tháng 8 tới đây là có thể thực hiện được.

Tiếp tục thúc đẩy các đối tác cung cấp vaccine

Xin Thứ trưởng cho biết, thời gian tới, công tác ngoại giao vaccine sẽ được tiếp tục triển khai theo hướng nào để có thêm các nguồn vaccine từ nay đến cuối năm, góp phần  thực hiện thành công chiến lược vaccine mà Chính phủ đã đề ra? 

Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ: Tổng Giám đốc WHO dự báo, từ nay đến tháng 9/2021 tình hình khan hiếm vaccine sẽ diễn ra hết sức nghiêm trọng do nguồn cung không đáp ứng được nhu cầu, đứt gẫy chuỗi sản xuất và sự tích trữ quá mức của các nước phát triển.

Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đặt mục tiêu tăng tốc hơn nữa trong việc thực hiện triển khai hiệu quả hơn, quyết liệt hơn “ngoại giao vaccine” trong thời gian tới, đặc biệt tập trung vào 3 hướng chính.

Thứ nhất, phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành liên quan, đặc biệt là Bộ Y tế trong việc đôn đốc, đeo bám triển khai cam kết mà chúng ta đã ký với các đối tác với số lượng 150 triệu liều vaccine để cung cấp cho 70% dân số Việt Nam trong thời gian tới.

Thứ hai, tiếp tục vận động các đối tác song phương và các tổ chức quốc tế cung cấp nguồn vaccine cho Việt Nam. Chúng ta biết rằng, nguồn vaccine có thời hạn sử dụng và một số nước tích trữ vaccine lớn hơn nhu cầu trong nước, do đó, có nguồn vaccine dôi dư để chúng ta tiếp cận. 

Thứ ba, thúc đẩy sâu hơn nữa, tích cực hơn nữa việc hợp tác chuyển giao công nghệ và sản xuất vaccine để phục vụ cho việc sản xuất lâu dài. Đây là bài toán cơ bản để bảo đảm chúng ta có nguồn vaccine lâu dài và ổn định, đồng thời thúc đẩy quá trình hợp tác quốc tế tạo điều kiện thuận lợi cho việc sản xuất vaccine trong nước./.